Franchising

Franchising ticareti yapmak, franchising, şirket kurmak isteyenlerin git gide ilgisini çeken bir şirket kurma şeklidir. Bu yöneliş, risklerin sınırlandırılmasından ve şirket kurucusunun bir öncekinin deneyimlerinden ve ününden faydalanmasından kaynaklanmaktadır. Ama bu güvencenin maliyeti oldukça yüksektir, çünkü franchising yapacak olan kişinin başlangıçta franchising giriş bedeli ödeyip her yıl değişen franchising aidatlarını ödemesi gerekmektedir.

Franchising Nedir?

Franchising bir ürün veya hizmetin imtiyaz hakkına sahip tarafın, belirli bir süre şart ve sınırlama dahilinde işin yönetim ve organizasyonuna ilişkin bilgi ve destek (*know-how) sağlamak sureti ile, imtiyaz hakkını ticari işler yürütmek üzere ikinci tarafa verdiği imtiyazdan doğan uzun dönemli ve sürekli bir iş ilişkilerinin bütünüdür. Franchising, birbirinden bağımsız iki taraf arasında meydana getirilen sözleşmesel bir ilişkidir. Franchising sistemin yaratılma ve ilk uygulama yeri olan A.B.D’de başlamıştır. Bu sistem ile çalışan yaklaşık 60 iş kolu mevcuttur. Bunlar arasında; Otomobil kiralama, otomobil servis ürünleri, iş yardım servisleri, iş araçları, giyim ve ayakkabı, yağı dekorasyon, bilgisayar, kozmetik, perakende satış mağazaları, eğitim, yiyecek, sağlık ürünleri, ev aletleri,DRYWAY kuru temizleme, fast food, otelcilik ve lokanta vb. sektörler bulunmaktadır. Özellikle hizmet sektöründe çeşitlendirme hızla artmaktadır.

Lügat manası “imtiyaz” olan franchise, İngilizce bir kelimedir. Fransızca “Affanchir” olan franchise sözcüğünden “Franchising İmtiyaz Verme” kelimesi üretilmiştir. Ekonomi sözlüğü’nde, yapılan tanıma göre franchising “bir ürün ya da hizmet üzerinde imtiyaz hakkı olan özel ya da tüzel kişinin, bir başka üretici ya da tacire bu ürün veya hizmeti belirli bir bölge ve süre ile sınırlı olmak üzere üretmek ya da satmak hakkını, bir bedel karşılığında vermesidir.” Franchisör; ürüne, hizmete veya bilgi birikimine ve bunlara aile denenmiş, kalitesi kanıtlanmış ve başarılı bir markaya, isme sahip ve bunların satış dağıtım veya işletme hakkını belirli bir bedel karşılığında veren taraftır. Franchisör, kendisi ve bireysel Franchisee’lerinden oluşan franchising sisteminin kurucusu ve uzun vadeli koruyucusur. Franchisee, doğrudan veya dolaylı bir malı bedel karşılığında Franchisor’un ticari adını ve/veya hizmet markasını, know-how’ını iş görme ve teknik yöntemlerini, sistemini ve diğer sınai ve/veya fikri mülkiye haklarını kullanma hak ve sorumluluğunu, taraflar arasında bu amaçla yapılan yazılı Franchise anlaşması süresi ve kapsamı içinde devamlı olarak alacağı ticari ve teknik destek ile üstlenir.

Franchisee’nin Franchisor’a ödediği bedel, isim, marka veya sistemi kullanma hakkı karşılığında ödenen bir başlangıç ücreti “Franchisee Fee”den ve yıllık ciro ve kârdan, anlaşmada belirlenen oranlarda, yüzde olarak ödenen ücretlerden “Royalty”den oluşur.Franchising İşlemlerinin Dünyada ve Türkiye’deki Tarihsel Gelişimi Franchising uygulamalarına ilk olarak ortaçağda rastlanmaktadır. Bu dönemde krallar vergilerin toplanması için daha önceden belirledikleri kişilere vergileri toplamaları için para verirlerdi. Vergileri düzenli olarak toplayan görevliler kral tarafından ücretleri dışında ödüllendirirlerdi. Terim ya da faaliyet olarak bir Amerikan terimi olarak düşünülmüşse de, ortaçağdan beri İngiltere’de kullanılmıştır. Örneğin İngiltere’de 1700’lerde bira üreticileri ile bar sahiplerinin arasında yapılan sözleşmelerde franchising ilşkisi oluşturulmuştur. Bu tarihte çıkarılan yasa ile alkollü içki satışlarının lisans ile sınırlandırılması yoluna gidilmiştir. Lisans sayısının kısıtlı tutulması ile, lisans fiyatlarının alkollü içki satışı yapan küçük bar sahiplerinin ekonomik güçlerini aşan seviyelere yükselmesine neden olmuştur. Bu sorunlara çözüm olarak, yeterli ekonomik güce sahip alkollü içki üreticileri lisanslarını kendi adlarına satın alma ve bölgesi olarak alkollü içki satışı yapan yerlere içki satış lisansları kiralama yoluna gitmişlerdir. Franchising'in tarihi gelişimi konusunda çeşitli kaynaklar farklı görüşler belirtmektedir. 1850'lerde, Singer Dikiş Makinları Şirketi Amerika'da farklı bölgelerden gelen talebi karşılamak için bayilik sistemini oluşturarak bağımsız firmalara belirli bölgelerde satış hakkının belirli bir bölgede distribütöre verildiği, ticaretin bir şekliolan monopol olarak kabul edilmiştir.1898-1930'lu yıllar arasında ise bir dağıtım yöntemi olarak otomobil, alkolsüz içecekler ve petrol endüstrisinde gelişmiş; acentelik, bayilik ve tek satıcılık sözleşmesi ile aynı anlamlarda kullanılmıştır.

Bu dönemlerde franchising dağıtım yönteminin kullanılmasının amacı franchise alanlardan sermaye temin etmek, dağıtım maliyetlerini azaltmak, merkezi denetim güçlülüğü nedeniyle bölgesel işletmelere bazı hakların verilmesiyle yöntemin yükünü azaltmaktır. Benzin istasyonlarının, otobüs firmalarının buzdolabı imalatçılarının belirli şartlar ve sınırlamalarla bayilikler vermeleri geleneksel franchisingin diğer adıyla mamül ve marka franchise'in örneklerindendir ve günümüzde bayilik sistemleri, adıyla kullanımaktadır. Franchising sistemi İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra gelişerek, başarılı bir işletme sisteminin kullanım hakının karşı tarafa verilmesi anlamını kazanmıştır. İmalatçı ile satıcı arasındaki sadece satışın yapılmasına yönelik ilişki, 1960larda yerine bağımsız iki firma arasına sürekli bir ilişkinin kurulduduğu franchising'e bırakmıştır.franchising,'in günümüzde kullanım şekli daha çok geleneksel franchising'in gelişmesiyle ortaya çıkan "İşletme Sistemi Franchising'dir. Bir Hamburger restoran zinciri olan Wimpy, İngiltere'de kurulan ilk işletme sistemi franchising'i idi. J.Lycons & Co., bu işin kurucusu olan Eddie Gold'dan ABD dışındaki tüm dünya ülkelerinde franchising verme haklarını satın almıştır. Wimpy, İngiltere'de 1955 yılında faaliyete geçmiştir.1958'de İngiltere'ye ABD'den ithal edilen bir başka franchise'da halı ve döşeme temizliği konusunda faaliyet gösteren Service Master firmasıydı. Merkezi Chicago'da bulunan bu firmanın franchise haklarının Avruoa ülkelerine kullandırılmasına dair lisans, Raymond Crouch tarafından satın aşınmıştır. Mr. Soflee ve Lyons Maid de 1950'ler boyunca franchise vermişlerdir.

ABD'deki franchise'in duraklaması hisse senedi piyasasının düşüşe geçtiği ve ekonominin bocaladığı 1969 yılına rastlamaktadır. Yatırımcılar bu dönemde paralarını yeterince bilgiye sahip olmadıkları bir işe yatırmaktansa, bankada tutmanın daha emniyetli olduğunu düşünmüşlerdir. 1970'lerin başlarında İngiltere'de piramit satışın yarattığı kötü izlenimi silmek için "Franchise Veren Firmalar Ticaret Birliği" ni kurma yolunda bazı girişimlerde bulunulmuştur. Financial Times'ın ofisinde verilen yemekler üyeliklerini önemli kabul edilen Wimpy ve Kentucky Fried Chicken'ı ikna etmeye yeterli olamamıştır. Bununla birlikte 1977 sonlarında İngiliz Franchise Birliği (BFA) aşağıda adı geçen kurucu firmaların katılımıyla oluşturulmuştur.

Budget Rent a-car Limited, Dyno-rod plc, Holiday Inns Inc, Kentucky Fried Chicken, Protaprint, ServiceMaster, Wimpy International, Ziebart Mobile Transport Service Limited gerek kurucularını boyutu gerekse BFA 'nın yapısı franchising'in İngiltere'dekisaygınlığını garanti altına alıyordu. BFA, parlementodaki tüm partilerin desteğini sağlamakla kalmamış, aynı zamanda varlığıyla franchising'in hızlı gelişim dönemine de liderlik etmiştir. Ayrıca, 19. yüzyılda General Motors ve Coca-Cola franchising sistemini benimsemeye başlamışlardır. ADB'de 1995 yılı itibariyle, toplam 65 endüstride 5000 Franchisor (franchise veren) ve bunların franchising hakkı vermiş olduğu yaklaşık 600.000 Franchisee (franchise alan) vardır. 1997 yılı itibariyle franchising; 1.5 milyon çıkış yeri ve 700 milyon US Dolar yıllık satışı ile ABD ekonomisinin büyük parçasıdır. Ülkemizde ise, 24 Ocak 1980 kararları ile birlikte bürokratik engellerin ortadan kalkması ve yabancı yatırımcılara eşit haklar verilmesi; uluslararası ayrıcalıklı franchising sistemleri tarafından ilgi ile karşılanmıştır. Türkiye'de franchising sistemi ilk olarak 1986 yılında dünyanın en büyük fast food resturant zincirlerine sahip olan McDonald's İstanbul Taksim'de ilk restoranını açması ile fiilen başlamıştır. DRYWAY 2013 yılı itibari ile franchising uygulamasına başlamıştır. DRYWAY franchising uygulaması 2 şekilde yapılmaktadır;

MAĞAZALARIMIZ:

1) Cadde Mağazaları (Tesis ve Toplama Merkezleri)

2) Alışveriş Merkezi Mağazaları (Tesis ve Kiosk) olarak kurulmaktadır.

Detaylı bilgi için 4449379 DRYWAY franchising hattını arayabilirsiniz.